Het Europese landbouwbeleid verandert vanaf 2023. De agrarische collectieven Noardlike Fryske Wâlden, Groningen West en Midden Groningen gaan er al mee aan de slag. Ze voeren gezamenlijk de pilot ‘Hoe? Zo!’ uit.
Lees hier het artikel ‘Gebiedspartners tevreden over gezamenlijk opgestelde gebiedsplannen’
Lees hier het artikel ‘Noordelijke collectieven aan de slag met GLB-pilot’
Vanaf 2023 worden er meer inspanningen van boeren gevraagd op het gebied van milieu, klimaat en biodiversiteit. Hoe kunnen ze op een effectieve manier voldoen aan de eisen? Kan dit met een systeem van een keuzemenu en bonuspunten? En welke rol kunnen de collectieven spelen in de uitvoering van het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)? Dit zoeken ze uit met de praktijkpilot ‘Hoe? Zo!’.
De agrarische sector wordt gevraagd meer duurzaamheidsmaatregelen te nemen. De trend van inkomenssteun naar prestatiegerichte betalingen gaat door. Er komt een meer prestatiegerichte invulling van het GLB. Boeren ontvangen dan een basispremie (met extra eisen). Aanvullend daarop kan iedere boer deelnemen aan vrijwillige maatregelen uit de ecoregelingen.
“Wij willen het nieuwe GLB goed laten aansluiten op de behoeften van onze gebieden. Daarom doen we de pilot”, vertelt Albert van der Ploeg. Hij is voorzitter van het kernteam van de 3 samenwerkende collectieven. “Wij willen voor de boeren praktische en haalbare maatregelen op het gebied van milieu, klimaat en biodiversiteit. We willen aantonen dat dit op eenvoudige wijze kan. Daarvoor maken we een keuzemenu met maatregelen waaruit boeren kunnen kiezen tegen een passende vergoeding. Doe ze dit samen met de buren, dan versterkt het effect. Dat levert een plus op voor bijvoorbeeld biodiversiteit of waterkwaliteit. Dit werken wij uit in een puntensysteem. Hier draait het in de pilot om.”
De collectieven zijn de pilot in 2019 gestart met het opstellen van gebiedsplannen in samenwerking met diverse organisaties, zoals gemeenten, provincies, waterschappen, terreinbeheerders en lokale natuur- en milieuorganisaties. De gebiedsplannen zijn toegespitst op de specifieke landschappen van de collectieven. De vereniging Noardlike Fryske Wâlden doet ervaring op in het kleinschalige coulisselandschap en het open weidevogellandschap in het noordoosten van Friesland. Collectief Groningen West doet dat voor dezelfde landschapstypes in het Westerkwartier. Midden Groningen richt zich op het open akkerbouwgebied rond Uithuizen. Op basis van de gebiedsplannen is een lijst met ecoregelingen opgesteld waar een aantal agrariërs met het opstellen van bedrijfsplannen mee aan de slag gaat.
De collectieven hebben een eenvoudig puntensysteem ontwikkeld dat ze in de praktijk testen. Voor maatregelen uit de ecoregelingen kunnen boeren punten verdienen met een bijbehorende vergoeding. Door maatregelen naast elkaar uit te voeren, die het effect ervan op het milieu, klimaat of de biodiversiteit versterken, krijgen ze extra punten. Die leveren een vergoeding op.
De lessen uit de bedrijfsplannen verwerken de collectieven in 11 deelgebiedsplannen. Die worden opgesteld door boeren onderling te laten puzzelen en zo maatregelen te laten versterken. Als die over eigendomsgrenzen heen vallen ontstaan er aaneengesloten netwerken. Het levert én meer winst op voor milieu, klimaat en biodiversiteit én meer vergoeding door gebruik te maken van het puntensysteem.
Ideeën en ervaringen van de collectieven gaan naar het koepelproject van de 7 samenwerkende pilots. Alle bevindingen worden gebundeld en ingediend bij de beleidsmakers. Het koepelproject adviseert op basis hiervan LNV, provincies en waterschappen. Brussel zal uiteindelijk de Nederlandse aanpak, die mede gebaseerd is op de ervaringen van de noordelijke collectieven, moeten goedkeuren.
