Ode aan het landschap | Beheerder Johannes Marinus

Bedrijf en beheer

Op het bedrijf van de familie Marinus worden zo’n 110 koeien gemolken. “We hebben ongeveer 30 ha grond in eigendom en verder pachten we land van Staatsbosbeheer en de provincie.” In 2015 zette de familie Marinus de stap van gangbaar naar biologisch. “We zaten met onze manier van boeren eigenlijk al tegen het biologische aan”. In 2015 moesten we de keuze maken om verder uit te breiden of om extensiever te boeren. We kozen voor het laatste en hebben daar absoluut geen spijt van. Deze bedrijfsvoering past bij ons en geeft ons veel voldoening.

Vanaf het ontstaan van de Vereniging Noardlike Fryske Wâlden is familie Marinus lid. “We willen het landschap graag in tact houden dus onderhouden we het, en dat mag best beloond worden. Door aangesloten te zijn bij NFW kunnen we hiervoor een beheervergoeding krijgen. Het kost je toch tijd en energie om het landschap te onderhouden, bovendien is het een belangrijke taak. De boeren zorgen er immers voor dat het landschap hier is zoals het is.”

Uniek glooiend landschap

“We hebben hier prachtige houtwallen die echt kenmerkend zijn voor deze streek. Daarnaast hebben we 3 pingo’s en ook de grootste pingo van Staatsbos beheer ligt in ons gebied. Het geeft een uniek glooiend landschap dat door de ijstijd zo is ontstaan. Onderhoud is natuurlijk noodzakelijk. Het is belangrijk dat we het landschap om de pingo’s heen goed beheren. Er hoort een open gebied om een pingo heen.” Openheid rondom (een deel van) de poel kan de zichtbaarheid en beleefbaarheid vergroten en is van belang om een goed voortplantingsbiotoop voor amfibieën te realiseren. “We zorgen er met het agrarisch- natuur en landschapsbeheer voor dat de landschapselementen op elkaar aansluiten en zo in tact blijven en dat het een goede leefomgeving biedt aan vogels, amfibieën en insecten.”

Poelen en pingo’s

In de Noardlike Fryske Wâlden vormen de bijna 400 dobben (poelen en pingo’s) een kenmerkend onderdeel van het gebied. Het betreft voor een groot deel pingoruïnes die gedurende de ijstijd zijn gevormd. Pingo’s zijn (waterhoudende) ondiepe kommen omgeven door een ringwal. Sommige hebben nog een ringwal. Op de aarden ringwal rond deze pingoruïnes worden vaak prehistorische bewoningssporen aangetroffen.

Poelen en de aangrenzende landbiotoop zijn van groot belang als leefgebied voor onder andere amfibieën zoals de knoflookpad en de kamsalamander en libellen zoals de gevlekte witsnuitlibel. Ze vormen hierdoor met name voedselgebied voor zowel broedvogels als vleermuizen.

Pingo iis, pingo siis en vlees van eigen koeien

De familie Marinus biedt verse producten aan die direct voortkomen uit de melk en het vlees van het eigen bedrijf. “In 2017 zijn we hier gestart met onze melktap ‘Molke en Huning’.” Getje vertelt dat het iets is dat Johannes al lang in zijn hoofd had en samen gingen ze ervoor. “De directe waardering van de consument, dat is het mooiste.” Als de melkwagen de melk komt ophalen krijg je niet te horen wat voor heerlijke melk levert zegt Johannes met een knipoog. “Van mensen die bij onze melktap de producten direct van ons kopen hoor je dat wel, dat is mooi en motiveert ons ook.”

“In onze melktap zijn we begonnen met het verwerken van rauwe, verse melk. Het wordt gebruikt voor onder andere yoghurt en Kefir. Sinds dit jaar hebben we er ook Pingo ijs aan toegevoegd in de smaken naturel, vanille, honing en bramen. De melk gaat eerst naar een bedrijf in Dokkum en we krijgen het als ijs terug. En zo gaat het ook met onze Pingo Kaas. Dit wordt gemaakt door De Sweach in Kollumerzwaag. Met de naam van de producten doen we eer aan het bijzondere landschap met pingo’s. Langzaam aan groeit de afzet van de eigen producten in de regio, zo neemt bijvoorbeeld camping It Wylde Paad ook ons Pingo ijs af. Het is mooi dat onze producten dan ook lokaal verspreid worden. Naast de zuivel wordt ook het vlees van onze koeien aangeboden via Eat your locals. De Groene Weg in Groningen zorgt ervoor dat we de vleesproducten krijgen. Vervolgens krijgen wij op donderdags een lijst met bestellingen van ‘Eat your locals’ en brengen we het vrijdag weg.”

Tips van Johannes

• Wees trots op dit unieke landschap en laat dit zien en vertel erover. Het landschap is zeldzaam en de boer zorgt ervoor dat het landschap is zoals het is. “Wij streven op ons bedrijf naar een gesloten kringloop, dat willen we graag laten zien en vertellen”.
• Kom de omgeving zelf ontdekken met het Laarzenpad Bootsma’s Poel

IJstijden museum
Een bijdrage van Wieger Vellinga namens het IJstijden museum Buitenpost

Pingo of heuvel die groeit
Tienduizenden jaren geleden tijdens de laatste ijstijd was het hier in de Friese Wouden woest en ledig. Het ijs kwam weliswaar niet verder dan halverwege Denemarken, maar ook hier leefde geen plant, boom en dus ook geen dier en mens. Toch bewoog er wat. Groeiende heuvels van soms tientallen meters hoog en 100 meter of meer in doorsnee. Hoe kwam dat? In de zomer opwellend grondwater werd tegengehouden door de metersdiep bevroren bovengrond. Daar diep onder de grond ontstond een ijspakket dat elk jaar dikker werd. De bevroren grond daarboven werd door het uitzettende ijs naar boven gedrukt. Dit verschijnsel zien we nog steeds in bijvoorbeeld Alaska. De Eskimo’s noemen deze groeiende heuvels daar in hun taal, het Innuit, een pingo.

Pingo-ruïne
Na de laatste ijstijd smolten de ijspakketten onder de pingo’s. De heuvel stortte in en wat overbleef was een pingo-ruïne. Een klein meertje met daaromheen een wal van de van het ijs afgegleden bovengrond en soms een klein eilandje in het midden. Het warmere klimaat maakte weer plantengroei mogelijk. Voor mensen was een pingo-ruïne een mooie plek voor een (zomer)kamp. Vanaf de aarden wal goed uitzicht, een droge ondergrond voor hun kampement en vis- en drinkwater binnen handbereik. De omgeving van pingo-ruïnes is dan ook een goede zoekplek voor sporen van deze vroege menselijke bewoning. Meer weten over pingo’s, pingo-ruïnes en de vroegste menselijke bewoning van de Friese Wouden? Kom dan eens naar het IJstijdenmuseum. Het is een apart museum op het terrein van De Kruidhof in Buitenpost. De Kruidhof en dus ook het IJstijdenmuseum zijn vanaf 16 oktober gesloten, dus kom nog snel langs! In het voorjaar 2022 zijn we weer open. Voor meer informatie kunt u echter het hele jaar terecht op de website.